بیماری کوکسیدیوز طیور

عامل بیماری:

 عامل این بیماری تک یاخته ای به نام ایمریا می باشد. گونه های متفاوتی از ایمریا شناخته شده است که دارای میزبان های اختصاصی هستند. گونه های کوکسیدیایی به وسیله خصوصیات میکروسکوپی و محل ترجیحی ایجاد جراحت تفکیک می شوند.

 هفت گونه عمده ایمریا در طیور ایجاد بیماری می نمایند که عبارتند از:

 ▪ ایمریا نکاتریکس E.necatrix

 ▪ ایمریا ماگزیما E.maxima

 ▪ ایمریا آسرولینا E.acervulina

 ▪ ایمریا برونتی E.brunetti

 ▪ ایمریا تنلا E.tenella

 ▪ ایمریا میتیس E.mitis

 ▪ ایمریا پری کوکس E.praecox

 گونه های کوکسیدیایی به وسیله خصوصیات میکروسکوپی و محل ترجیحی ایجاد جراحت تفکیک می شوند.

 چرخه بیماری

 این بیماری به وسیله تک یاخته هایی از جنس اپی کمپلسا تولید می شود که دارای سیر تکاملی مستقیم یعنی بدون میزبان واسط می باشند وبه وسیله اواوسیست (Oocyst)مقاوم انتقال می یابند.در بدن میزبان انگل در درون یاخته های اپی تلیال روده ها تکثیر می شوند. بیشتر کوکسیدیاهای پرندگان متعلق به جنس ایمریا می باشند.

 ایمریاها در طبیعت فراوان اند ولی بیماری هنگامی ایجاد می شود که تعداد بسیاری زیادی از از پرندگان یک گونه در محلی نگهداری شوند واین امر باعث ایجاد تعداد زیادی ایمریا می شود که قادر به ایجاد بیماری هستندبنابر این  بیماری کوکسیدیوز در روش مرغداری وسیع ومتراکم واجد اهمیت زیادی است.

 اواوسیست ها در محیط خارج بوسیله جدار ضخیمی احاطه می شوند که در داخل دارای 4 اسپروسیست هستند که هر اسپروسیست هم دارای 2 عدد اسپروزوئیت بیماری زا می باشند.

 پس از بلع اوسیست هاگ دار توسط پرنده عوامل مکانیکی وشیمیایی روده یعنی املاح صفراوی وتریپسین موجب آزاد شدن اسپروسیست ها وسپس اسپروزوئیت بیماری زا می شود. این اسپروزوئیت ها هستند که وارد یاخته های مخاط روده شده ودر آنجا به روش شیزوگونی تقسیم می شوند وازدیاد حاصل می نمایند وسپس جدار یاخته روده را شکافته وبه بیرون از یاخته میریزند و وارد یاخته های جدید می گردند وبدین ترتیب رشد غیر جنسی خود را ادامه می دهند. پس از چندین بار ادامه چرخه شیزوگونی گامت ها در درون یاخته ایجاد می شوند که به میکرو گامتوسیت وماکرو گامتوسیت تفکیک می گردند وتولید مثل جنسی آغاز می گردد.

 میکروگامتوسیت تعداد زیادی میکروگامت را آزاد می نماید که دارای تاژک هستند وبه طرف ماکرو گامت حرکت می نمایند. ماکروگامتوسیت به صورت یک ماکروگامت در میآید که پس از لقاح به زیگوت و سپس به اواویسست تبدیل می شود.

 وقتی اواوسیست ها به وسیله مدفوع دفع می شوند بیماری زا نمی باشند بلکه بیماری زایی آنها پس از تبدیل شدن به هاگ تامین می گردد این امر زمانی صورت می گیرد که در درون اواوسیست 4 عدد اسپروسیست که هر یک دارای 2 عدد اسپروزوئیت می باشد بوجود آید. البته سه شرط لازم است که اسپروسیست ها به هاگ تبدیل گردند: گرما رطوبت و اکسیژن.

 عمل اسپرولاسیون در گرمای 25 الی 30 درجه سانتی گراد در شرایط مطلوب 1 الی 2 روز به طول می نجامد در این حال دیواره ضخیمی اطراف اووسیست را فرا گرفته وآنرا در برابر تعداد زیادی از عوامل محیطی مقاوم می سازد و بدین ترتیب اوسیست ها مدتها در محیط خارج فعال باقی می ماند.

 گرمای بالای 56 درجه سانتی گراد وپایین تر از صفر درجه وهمچنین خشکی اثر زیان آوری بر رویاواوسیست های فعال دارد. ولی اواوسیست ها در برابر بیشتر مواد ضد عفونی کننده ها مقاوم هستند و فقط ترکیباتی با وزن مولکولی کم نظیر آمونیاک و متیل برومید به طور موثری اواوسیست ها را میکشند. ولی از انجایی که این مواد گاز های خطرناکی هستند ارزش عملی چندانی برای از بین بردن اواوسیست ها در مرغداری ندارند.